2019/04/27

Οδοιπορικό Μεγάλης Βδομάδας μέσα από τη ματιά της τέχνης

Ας δημιουργήσουμε ένα προοίμιο Μεγαλοβδομαδιάτικου Ημερολογίου σαν το ''Ημερολόγιο ενός αθέατου Απρίλη''.

Παρακολουθώντας την παράσταση της ανάστασης του Λαζάρου δεν διαπίστωσα καμιά «αηδία ζωγραφισμένη σ’ ένα πρόσωπο που κοίταζε το θαύμα σαν να το μύριζε», αλλά διέκρινα εκείνο το σημείο εκκινήσεως σε μια ελπιδοφόρα ζωή. Εκείνο το ευχαριστιακό άνοιγμα στην ολοποιητική δύναμη της ζωής, στην αποκαλυπτική δικαίωση της έσχατης «ηδονής». Γιατί πράγματι ''η αλήθεια μόνον έναντι θανάτου δίδεται''. 

Μέσα στη φρενίτιδα της αποστεωμένης επιστημονικότητας ή ενός άκρατου δογματισμού άντε να μπορέσεις τώρα να αντιπροτείνεις κάτι άλλο στην αναστάσιμη άνθιση μιας σταυρωμένης οδύνης των ποιητών γιατί πως να το κάνουμε όσο και αν
προσπάθησα ''Την άνοιξη δεν τη βρήκα τόσο στους αγρούς, ή έστω,/ σ' έναν Μποτιτσέλι, όσο σε μια μικρή Βαϊφόρο κόκκινη», Ως "Η υψηλότερη μορφή της άνοιξης που ξέρω" είναι "μια ελληνική Μεγάλη Βδομάδα». 

Την 1η ημέρα της Μεγάλης Βδομάδας, όταν κοπάσουν οι ιαχές μας από τον θρίαμβο της αγαπημένης ομάδος, ανοίγει ο κύκλος των ημερών εκείνων που μαρτυρούν έναν άλλο εμπειρικό γεγονός. Εκείνων που μας βγάζουν από τα λιμνάζοντα ύδατα των οριοθετήσεων, ώστε να μεταβάλλουμε τα όρια σε ορίζοντες ανοίγματος στο έλεος του Θεού, που δεν αφήνει κανέναν απ’ έξω. Και ως «πανδοχείο» αγκαλιάζει τα «μη όντα του κόσμου τούτου». Ας ελπίσουμε από όλα αυτά να «μένει πάντα κάποια γύρις/στα τελειωμένα πράγματα/για την επικονίαση/της εμπειρίας, της λύπης/ και της ποίησης". 

Περνώντας στη 2η μέρα της Μεγάλης Βδομάδας παρατηρώ πως κάθε επιστροφή είναι δύσκολη και σχεδόν επώδυνη, όταν ειδικά κανείς δεν σε περιμένει. Ή μπορεί να μην έμεινε να σε περιμένει από κούραση, ίσως από απογοήτευση ή αλλαγή οράματος και προοπτικής. Ειδικά στις μέρες αυτές που '' η φρίκη είναι ζωντανή αμίλητη και προχωράει'' με μοναδικό σκοπό ο ''μνησιπήμων πόνος'' να μοιράζεται και να μοιράζει λάθος συντεταγμένες μιας αχαρτογράφητης γεωγραφίας ενός κόσμου που κι αυτός κατάντησε ''πραμάτεια", «ενός πολιτισμού που απειλεί να εξολοθρεύσει την ανθρωπότητα». Γιατί σήμερα ειδικά, είναι «πιο εύκολο να συρθείς χάμω, παρά να ανυψωθείς κατά ένα χιλιοστό πάνω από τα στενά, καιροσκοπικά σου κίνητρα». 

Μπροστά μας απλώνεται η 3η μέρα της Μεγάλης Βδομάδας. Στέκεται ατάραχη απέναντι στον φόβο του νόμου και τις βεβαιότητες της εξατομικευμένης ηθικής όπου αποκαλύπτεται ο έρωτας ο οποίος αγαπάει σπάταλα, απερίσκεπτα, δίχως νόμο και λογική. Γιατί ''ο έρωτας δεν έχει λογική" . Και αναρωτιέμαι εγώ "με ποιά λογική ο άγιος προσεύχεται για τα ερπετά και τους δάιμονες'' ενώ ο φαρισαϊκός περίγυρος διυλίζει τα πάντα μέσα από τη λογική σκοπιμότητα ή την ωφελιμότητα; 

Και έτσι μέσα από αβεβαιότητες φτάνουμε στην 4η μέρα της Μεγάλης Βδομάδας, στη Μεγάλη Πέμπτη όπου μέσα από έναν έκπτωτο κόσμο στον οποίο ο Θεός δεν έχει κανένα νόημα και δεν δίνει νόημα, σε έναν περιβάλλον στεγνό, μουντό από συναισθήματα και σχεδόν ακινητοποιημένο σε μια οδυνηρή μοναξιά, το λόγιο του Ιησού πάνω στο σταυρό «Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με ἐγκατέλειπες;» αναδεικνύει όχι μόνο τη μοναξιά του Χριστού την ώρα του θανάτου Του, όπου ''ο καθένας μονάχος πορεύεται στον ἔρωτα, μονάχος στη δόξα καί στο θάνατο'', αλλά και όλη την τραγική ιστορία του ανθρώπου και της κτίσης. Αποτυπώνει τη βαθύτατη τραγωδία του ανθρώπου που βρίσκεται μεταξύ ορατού και αόρατου κόσμου, επίγειου και ουράνιου. Γιατί ''Ας μη το κρύβουμε διψάμε για ουρανό!'' και συνάμα κανείς δεν μπορεί να ''ξεδιψάσει'' από την άμετρη χωρητικότητα της Σταυραναστάσιμης προοπτικής που χωράει κάθε αγωνία, σχετικοποεί κάθε μηδενισμό ή άρνηση και μεγαλώνει κάθε ανεπάρκεια. Μια περίεργη σιωπή σκεπάζει τα πάντα. Είναι ο βουβός ήχος της 5ης ημέρας της Μεγάλης Βδομάδας. 

Η Μεγάλη Παρασκευή.
Αθόρυβα τα πρόσωπα αυτής της ημέρας καλούνται να ψάξουν μυστικά μέσα από το κατόρθωμα της διακινδύνευσης σε άγνωστες ζώνες. Να θαυμάσουν μυστήρια για τα οποία μάλλον αξίζει «σιωπῇ τιμάσθω». Ίσως μονάχα αυτός ο στίχος μπορεί να καδράρει το βάθος αυτής της μέρας: «Σε βυθό πέφτει από βυθό ως που ̀ δεν ήταν άλλος/ἐκειθ’ εβγήκε ανίκητος » για να ηχούν οι καμπάνες την 6η μέρα της Μεγάλης Βδομάδος. Θαυμα! Θαυμα! Ξημέρωσε το Μεγάλο Σάββατο. Και μια φωνή πλανάται στον αέρα και φωνάζει: ''Άχρηστο σημείο στίξεως η τελεία'' αφού ''Ἰδοὺ ας ακολουθήσουνε τα βήματά μου! Σε χώρα μακρινὴ και αρυτίδωτη τώρα πορεύομαι.Τώρα το χέρι του Θανάτου αυτὸ χαρίζει τη Ζωή και ο ύπνος δεν υπάρχει. Χτυπά η καμπάνα του μεσημεριού κι αργὰ στις πέτρες τις πυρρές χαράζονται τα γράμματα: ΝΥΝ και ἈΙΕΝ και ἈΞΙΟΝ ἘΣΤΙ. Αἰεν αἰεν και νυν και νυν τα πουλιὰ κελαηδουν ἈΞΙΟΝ ἘΣΤΙ το τίμημα''. Ανάσταση! Ανάσταση! Και από την ευχή της ''Καλής Ανάστασης'' έρχεται η δήλωση του ''Καλώς'' και ''Αληθώς'' σήμερα το βράδυ και για πάντα...!!!! Η ευαγγελική μαρτυρία η οποία επιβάλλει την πολυφωνία των συμβόλων και τη σχετικοποίηση των οδών που οδηγούν στην Αλήθεια, υπερβαίνει τις δογματικές οριοθετήσεις και τις θεσμικές απολυτοποποιησεις.

Ο Χριστός είναι εκεί έξω στο απέναντι πεζοδρόμιο, στην αντίκρυ ''ακτή'' της οποιασδήποτε ετερότητας. Η ''Έξοδός'' Του για μια Θεολογία ''Χριστού'' και ''ανθρώπων'', αποτελεί μια ακόμη θριαμβευτική Βαϊοφόρο ''Είσοδο'' για την ενεργοποίηση της μεταμόρφωσης του κόσμου σε ''ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΟ''.


Καλό Πάσχα και Καλή Ανάσταση μέσα από τη ματιά της τέχνης. 


Βαγγελίτσα (Μελίνα) Κατίου 
Θεατρολόγος _ Σκηνοθέτης. 

Υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος με την Δημοτική Αναγέννηση και επικεφαλή την Τζένη Ταπραντζή Κοίλια


(Χρησιμοποιήθηκαν στίχοι του Οδυσσέα Ελύτη, του Γιώργου Σεφέρη, της Κικής Δημουλά, του Ταρκόφσκι, του Γιανναρά, του Ρίτσου, του Μίλτου Σαχτούρη και του Διονύση Σολωμού).